Veerkracht
Al geruime tijd wijst de wereld van de psychotraumalologie op het feit, dat het merendeel van de overlevenden van een ingrijpende gebeurtenis geen psychische klachten ontwikkelt. Veel betrokkenen beschikken over vermogens en eigenschappen, die hen in staat stellen de schok goed te doorstaan, terwijl anderen door dezelfde omstandigheden beschadigd raken en hulp nodig hebben. Er is veel onderzoek verricht naar dit complex van eigenschappen, aangeduid met de term ‘veerkracht’ of herstelvermogen.
Het begrip veerkracht kent vele eigenaren: de empowerment-benadering bijvoorbeeld, en de oplossingsgerichte therapie en oplossingsgerichte coaching. In veel hulpverleningsmethodieken zijn elementen aanwezig van het zoeken naar en mobiliseren van het herstelvermogen van de client.
Veerkracht in de jeugdzorg
Door de jarenlange ervaring werkt HartFocus als partner samen met de instelling om een effectief plan op maat te maken, met minimale tijdsbesteding (en kosten) en maximaal effect in de instelling. Voor een gratis eerste gesprek/intake kunt u contact opnemen met k.blase@hartfocus.nl
HartFocus werkt vanuit een driesporen-aanpak, waarbij geanaliseerd wordt wat er op individueel niveau, op teamniveau en op leidinggevend niveau het meest effectief is om de veerkracht te vergroten. In onderstaande matrix staan voorbeelden van vitaliserende en preventieve activiteiten, maar ook van een aanpak, als er
sprake is, of is geweest van een crisis. Die situaties zijn voor Kees Blase het meest uitdagend.
| veerkracht en vitaliteit bevordenen | preventieve aktiviteiten | veerkracht na crisis | |
| individugericht |
talentontwikkeling coaching met StressEraser |
coaching in transitie coaching met StressEraser |
hulp bij trauma-verwerking EHBT: eerst hulp bij trauma |
| groepsgericht | HartFocus-opleiding: de veerkrachtige teamleider |
gezinsbehandeling HartFocus familie-opstelling voor gezin |
|
| teamgericht |
veerkrachtige teams omgaan met heftige emoties in het werk |
terugdringing ziekteverzuim gezond in je werk |
gezond omgaan met heftige emoties in een conflict of crisis |
| leidinggevenden/ HRM-medewerker |
veerkrachtig leidinggeven kwaliteit in deeltijd veerkrachtige senioren |
kwaliteit in deeltijd begeleiding van senioren begeleiding en reintegratie |
|
| directie |
authentiek leiderschap vitaal leiderschap kwaliteit in deeltijd |
loopbaanrisico’s voor leidinggevenden directie in transitie omgaan met heftige emoties als leidinggevende |
burnout behandeling van leidinggevenden |
| bestuur | besturen met veerkracht | conflicthantering |
Over emotionele veerkracht in het werk
In de jeugdzorg komen we nog weleens in situaties terecht van heftige emoties. Medewerkers zijn professioneel genoeg om dit in goede banen te leiden, en de eigen emoties niet uit de hand te laten lopen, of in ieder geval om escalatie te voorkomen.
Maar hoe is dat voor de gezondheid van die medewerkers?
Nu is er de laatste jaren voortreffelijk onderzoek gedaan naar emoties en vooral de fysiologische kant daarvan, inclusief de gevolgen voor gezondheid. Een van de interessante ontdekkingen is die van de samenhang tussen hartritme variatie en emoties. Bij emoties van frustratie, woede en wrok is er een hartritme, dat niet effectief is voor het lichaam, en er wordt het hormoon cortisol aangemaakt. Cortisol heet ook wel het verouderingshormoon en leidt tot geheugenzwakte, verminderde huidelasticiteit, grotere kans op diabetes, leverzwakte, verhoogde bloeddruk en hartziekten.
In situaties van verhoogde stress en emoties als frustratie en wrok is het hartritme ongelijk en onregelmatig. Het hartritme ziet er dan uit als opgejaagde bergpieken.
Gelukkig kan het hart ook een ander patroon laten zien. Dat is wanneer je merkt, dat je vertrouwd wordt, of gewaardeerd wordt, wanneer je dankbaarheid voelt en kan genieten. Het hartritme heeft dan een patroon dat er veel glooiender uitziet. De wetenschap noemt dit coherentie, en in je lichaam is alles beter op elkaar afgestemd. Neurologen en cardiologen weten dat er verband bestaat tussen het hartritme en de amygdala, een gedeelte van de hersenen dat een cruciale rol speelt bij het geheugen. Gebleken is dat je helder kunt denken en op je best bent met dit coherente hartritme: Bij emoties als dankbaarheid en waardering wordt een ander hartritme voortgebracht, waarbij het hormoon DHEA wordt aangemaakt. DesoxyHydroEpiAndrosteron wordt ook wel het verjongingshormoon genoemd, en dat heeft het omgekeerde effect van cortisol.
In Amerika, onder leiding van het Instituut voor Heart Math is er vijftien jaar ervaring mee met zeer interessante effecten, lagere bloeddruk, hogere examencijfers, minder faalangst, minder depressieve gevoelens, een meer gezonde hormoonhuishouding in het lichaam en hogere prestaties op allerlei gebieden.
Hartritme zelf leren sturen, emoties zelf kunnen reguleren
Kees Blase, directeur van HartFocus verspreidt in Nederland al jarenlang de HeartMath methode in het onderwijs met succes, en heeft de methode verfijnd voor traumatherapie, werken met agressie en heftige emoties en gezond werken in jeugdzorg en jeugdpsychiatrie. Technieken zijn ontwikkeld waarmee je het hartritme zelf leert sturen om dit te gebruiken voor faalangst, examenangst, trauma-aanpak en eerste hulp bij trauma, bij effectieve stressbehandeling en hoger rendement in het nemen van beslissingen.
Op het moment, dat er sprake is van hartcoherentie treden er, zo blijkt uit het onderzoek een aantal algemeen gewenste effecten op:
- een prettige lichamelijke gewaarwording: gevoelens van alerte tevredenheid, flow in situaties van stress, maar ook fysiologische effecten: verlaagde bloeddruk, vermindering van slapeloosheid en aanmaak van DHEA (2002).
- een helderheid in denken, helderheid in keuzeprocessen. In een onderzoek bij de politie in California werd een betere focus tijdens heftige incidenten gemeten, het vermogen om adequate beslissingen te nemen, en helder te communiceren na deze incidenten (1999).
- afname van boosheid, vermoeidheid, ongeduld , stress en toegenomen motivatie, productiviteit, dankbaarheid en helderheid. Dit werd gemeten bij gevangenispersoneel (2003).
- bloeddrukverlaging van gemiddeld 133/84 naar 123/78 in zes weken (246 managers van Shell Europe en V.S., 2002).
Resultaten op scholen
Op scholen in Nederland werden de volgende resultaten gemeten (2007):
- ‘Ik had moeite met concentratie en werd vaak misselijk of ziek bij toetsen. Nu haal ik zelfs negens en tienen’ (leerling Fabritiusschool, Hilversum).
- ‘Ik heb meer energie’ en ‘Mijn hoofd voelt ontspannen en leeg’ (LWOO leerlingen van Daltonscholengemeenschap Helen Parkhurst, Almere).
- handschrift wordt beter (schoolleidster basisschool Et Buut, Zaandam)
- leerlingen lezen soepeler
- spelling en lezen zijn met grote sprongen vooruitgegaan (Laurentiusschool, Delft)
- leerachterstand werd ingehaald variërend van twee maanden tot drie jaar (basisschool Rotterdam en onderzoek in de V.S)